Bardzo dziękujemy za zaproszenie do udziału w konferencji „Ochrona wizerunku Fryderyka Chopina” zorganizowanej przez Urząd Patentowy RP z okazji obchodów Światowego Dnia Własności Intelektualnej.
Konferencja została podzielona na 3 panele merytoryczne. W pierwszym zastanawialiśmy się – jaką wartość ma wizerunek Fryderyka Chopina w kraju i na świecie, a także dlaczego Chopin został ikoną polskiej i światowej kultury. Drugi panel to próba udzielenia odpowiedzi na pytanie jakie są narzędzie prawne i w jaki sposób chroni się wizerunek oraz nazwisko Fryderyka Chopina.
W trzecim panelu przedstawiciele przedsiębiorców, którzy używają wizerunku lub nazwiska Fryderyka Chopina opowiadali, w jaki sposób korzystać z wizerunku ikon kultury w biznesie.
Konferencja została zakończona koncertem, wykonanym przez niesamowitych muzyków. Program obejmował Trio g-moll na fortepian skrzypce i wiolonczelę, opus 8 Fryderyka Chopina.
Większa relacja z wydarzenia została zamieszczona tutaj tutaj: http://www.rp.pl/Firma/304249919-Prawnicy-wizerunek-Chopina-jest-dobrze-chroniony.html#ap-1
Wykorzystanie wizerunku osoby znanej
Zarówno wizerunek, jak również nazwisko Fryderyka Chopinia są chronione na mocy ustawy z dnia 3 lutego 2001 r. o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina. To niewątpliwe szczególny sposób ochrony.
Zwykle ochrona dóbr osoby znanej wygląda inaczej. Ochrona autorskich praw majątkowych trwa 70 lat po śmierci twórcy. Z kolei wizerunek osoby zmarłej może zostać wykorzystany w okresie 20 lat po jej śmierci. Korzystanie z dóbr osobistych osoby zmarłej nie może jednak nigdy naruszać prawa do czci. W przypadku naruszeń z wnioskiem o ochronę dóbr osobistych mogą wystąpić małżonek i dzieci osoby zmarłej.
W powyższej ustawie zdecydowano natomiast, że utwory Fryderyka Chopina i przedmioty z nim związane stanowią dobro ogólnonarodowe. Nazwisko Fryderyka Chopina i jego wizerunek są chronione odpowiednio na zasadach dotyczących dóbr osobistych, jednakże pieczę nad tymi dobrami sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Zgodnie z ustawą Minister jest uprawniony do dochodzenia ochrony dóbr w wypadku korzystania z nich w sposób przynoszący ujmę.
Ochrona wizerunku Fryderyka Chopina
Ochrona dziedzictwa Fryderyka Chopina jest bardzo szeroka i obejmuje w szczególności:
1) kultywowanie wiedzy i pamięci o nim,
2) prowadzenie badań i współdziałania w rozwijaniu wiedzy o twórczości i osobie Fryderyka Chopina,
3) popularyzowanie jego twórczości, w tym w szczególności przez:
a) podejmowanie lub wspófinansowanie wydań nagrań, nut i innych publikacji,
b) organizowanie lub współfinansowanie koncertów,
c) podejmowanie lub wspomaganie finansowe konkursów lub innych inicjatyw mających na celu prezentację utworów i popularyzację wiedzy o Fryderyku Chopinie,
d) współdziałanie w popieraniu i rozwijaniu wykonawstwa twórczości Fryderyka Chopina w kraju i za granicą,
4) pozyskiwanie, gromadzenie, zabezpieczanie i udostępnianie przedmiotów oraz miejsc związanych z jego życiem i twórczością,
5) ochronę dóbr osobistych wymienionych w art. 1 ust. 1 oraz działania zmierzające do zachowania integralności twórczości Fryderyka Chopina.
Do ochrony dziedzictwa Fryderyka Chopina powołano Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. Instytut jest państwową instytucją kultury, którą kieruje dyrektor.
Wykorzystanie wizerunku Fryderyka Chopina
Dyrektor przy pomocy rady, jako organu opiniodawczego, wydaje decyzje w zakresie udzielenie licencji na korzystanie z wizerunku lub nazwiska Fryderyka Chopina. Instytut rozpatruję każde zgłoszenie w oparciu o ustalony regulamin. Jeżeli wykorzystanie wizerunku lub nazwiska Fryderyka Chopina ma charakter komercyjny, Instytut po rozpatrzeniu wniosku ustala indywidualną opłatę za korzystanie z licencji.
Licencje są udzielane na czas określony, z możliwością ich przedłużenia. Instytut wydaje jedynie licencje niewyłączne, co oznacza, że nazwa lub wizerunek Fryderyka Chopina może być wykorzystywany do oznaczania towarów przez wielu niezależnych przedsiębiorców. Przykładowo – podczas konferencji zaprezentowane zostały licencje, udzielone na rzecz dwóch niezależnych przedsiębiorców, produkujących czekoladki.
Wadą uzyskania licencji niewyłącznej jest także to, że na jej podstawie uprawniony nie może dochodzić roszczeń bezpośrednio od sprawcy naruszeń. W takim przypadku osoby, które nabyły licencje od Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina powinny zgłosić naruszenia do tego podmiotu. To Instytut będzie bowiem uprawniony do podjęcia działań prawnych, związanych z naruszeniem.
Decyzja o wykorzystaniu ikony kultury
Dodatkowo zastanawiające jest to, że decyzja o przyznaniu licencji zależy od decyzji Dyrektora Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Wprawdzie w powyższej ustawie przewidziano jeszcze organ – Rada Programowa Instytutu. Jednakże organ ten ma jedynie kompetencje doradcze. Od decyzji Prezesa Instytutu nie przewidziano bowiem możliwości odwołania do innego organu, a także sądu.
W ostatnich latach zauważalna jest znaczna aktywność polskich przedsiębiorców zainteresowanych wykorzystaniem tego wizerunku Fryderyka Chopina w swojej działalności biznesowej. Zgadzam się z tym, że ochrona wizerunku Fryderyka Chopina jest istotna. Udzielanie praw do korzystania powinno więc przebiegać wedle ściśle określonych reguł.
Regulamin Ochrony Nazwiska i Wizerunku Fryderyka
W mojej ocenie w ustawie powinno uregulować się kwestie odwołań od decyzji Dyrektora Instytutu. Przesłanki dla wydania decyzji o udzieleniu licencji zostały określone w Regulaminie Instytutu w sposób nie ostry. Przykładowo – zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 5 Regulaminu Ochrony Nazwiska i Wizerunku Fryderyka Chopina: Wniosek o udzielenie licencji lub wyrażenie zgody powinien spełniać co najmniej jeden z następujących warunków i dotyczy: przedsięwzięcia artystycznego, zaliczanego do obszaru kultury wysokiej, odnoszącej się do kręgu kulturowego Fryderyka Chopina.
W każdej sprawie udzielenie licencji będzie miało więc charakter ocenny. Dlatego zainteresowany powinien mieć możliwość zweryfikowania wydanej decyzji.
