Naruszenie dóbr osobistych w filmie

Po interwencji bliskich ofiary Krystiana Bali dystrybutor musiał zmienić zwiastun. Powodem takiej decyzji sądu było to, że przez przeoczenie w spocie pojawiły się prawdziwe dane ofiary. Ale przecież nawet po zmianie tych danych film narusza dobra osobiste.

„-Dział spraw niewyjaśnionych. -Dzwonię w sprawie morderstwa Mariusza Roszewskiego, zamordowanego 4 lata temu. -Możemy w czymś pomóc? -Wiem kto go zabił, napisał książkę, znajdziecie wszystkie wskazówki potrzebne do wyjaśnienia tego morderstwa. -Jaki ma tytuł? -Amok.”. Tak zaczyna się zwiastun do filmu „Amok”. Chyba każdy kto ogląda zwiastun wie o kogo chodzi w tym filmie.

Rozpoznawalność historii w filmie

W filmie posłużono się prawdziwą historią konkretnej zbrodni. Wiele okoliczności ujrzało światło dzienne. W książce „Amok” Krystian Bala zamieścił także podobny opis zabójstwa.

W 2007 r. Krystian Bala został skazany przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu na karę 25 lat pozbawienia wolności za zabójstwo domniemanego kochanka byłej żony.

Występujący w sprawie eksperci uznali, że istnieją podobieństwa między postacią Chrisa z „Amoku” i Balą. Biegli zwrócili uwagę na podobieństwa m.in. w danych biograficznych, środowisku społecznym, cechach osobowości bohatera „Amoku” i jego autora oraz w sposobach reagowania na różne sytuacje. Biegli uznali jednak, że treść książki nie zawiera elementów bezpośrednio odnoszących się do zabójstwa J. Pisano o tym m.in. w artykule Adamik kręci film inspirowany historią autora AMOKU, który został skazany za morderstwo

Naruszenie dóbr osobistych w utworze

Do naruszenia dóbr osobistych może dojść w wielu sytuacjach, także w utworach literackich czy filmowych. W szczególności, jeżeli w utworze nadano bohaterowi (nawet fikcyjnemu) cechy pozwalające zidentyfikować konkretną osobę, a tym samym przypisać jej cechy fałszywe lub obraźliwe.

Naruszenie może zaistnieć także po śmierci osoby, którą przedstawiono w utworze. W takim przypadku sytuację należy ocenić jako naruszenie dóbr osobistych członków jego rodziny. Pisałem o tym w artykule Naruszenie dóbr osobistych w publikacji.

Naruszenie prawa osób bliskich

Bliscy ofiary, którą zabił Krystian Bala, walczą o swoje prawa, bo nie chcą wracać do tragedii, którą przeżyli. Jak donosi „Dziennik Gazeta Prawna” żądają wycofania filmu z kin. W takiej sytuacji powinniśmy rozważyć jakie dobro osobiste zostało naruszone.

Nie wiem dlaczego media próbują przekonywać, że w sprawie chodzi przede wszystkim o wyznaczenie granicy ochrony dóbr osobistych. Skoro każdy widz może z łatwością rozpoznać historię oraz wie kto rzeczywiście kryje się za wymyślonymi postaciami, to zmiana danych nie wystarczy, by nie doszło do naruszenia prawa.

Chyba każdy zgodzi się, że już sama tragiczna śmierć, była ciężkim przeżyciem dla rodziny ofiary. Informacja, że historia zabójstwa jest uwidoczniona w filmie, umożliwiając jej rozpoznanie nie tylko przez osoby z najbliższej rodziny, ale także przez znajomych i inne osoby, stanowi niewątpliwie działanie zwiększające ból po stracie osoby najbliższej.

Czy doszło do naruszenia dóbr osobistych w filmie?

Moim zdaniem doszło do naruszenia prawa do kultu pamięci osoby zmarłej, a bliscy ofiary mają prawo do ochrony.

Sfera uczuciowa związana z kultem pamięci zmarłej osoby najbliższej jest pod ochroną na podstawie regulacji dóbr osobistych. Pisałem o tym w artykule Prawo do szacunku osoby zmarłej.

W orzecznictwie sądów wskazuje się, że poszanowanie dla bólu spowodowanego śmiercią osoby najbliższej jest nakazem moralnym i stanowi jedną z zasad współżycia społecznego. Podobnie szacunek dla śmierci i osoby zmarłej, jak również ciała zmarłego jest trwale wpisany w obowiązujący system moralny. Wobec tego sądy wskazują, że wszelkie działania naruszające ten nakaz pozostają w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i jako takie są działaniami bezprawnymi, w rozumieniu Kodeksu cywilnego (zob. np. Sądu Apelacyjnego z dnia 8 sierpnia 2013 r., sygn. I ACa 297/13).

Ochrona dóbr osobistych przysługuje przed działaniem bezprawnym, za które uważa się wszelkie naruszenia dóbr osobistych, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających sprawcę. Do tych okoliczności zalicza się: działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa oraz wykonywanie prawa, zgodę pokrzywdzonego czy działanie w obronie uzasadnionego interesu.

A jakie tutaj usprawiedliwienie ma producent filmu?

Takie, że historia zabójstwa jest głównym narzędziem marketingowym filmu. Dlatego w mojej ocenie wyświetlanie filmu jest bezprawnym działaniem naruszającym dobra osobiste osób najbliższych.

Czytaj podobne artykuły: